تأثیر سبک و پیچیدگی آوایی بر احتمال بروز لکنت در زبان فارسی

لکنت زبان در طول گفتار فرد به طور تصادفی رخ نمی دهد. بروز لکنت در یک گفته به عوامل زبانی مختلفی مانند سبک گفتار، طبقه واژگانی و میزان دشواری واژه ها بستگی دارد. در این پژوهش رابطه بین پیچیدگی آوایی واژه های نقشی و معنایی در دو سبک گفتاری و خوانداری در بروز لکنت در زبان فارسی مورد بررسی قرار گرفته است. برای سنجش میزان دشواری واژه ها از مقیاس پیچیدگی آوایی تدوین شده توسط جکیلسکی (1998) استفاده شده است. جامعه مورد بررسی این پژوهش را هشت نفر ( 6 مرد و 2 زن) از بزرگسالان دارای لکنت زبان مراجعه کننده به کلینیک های گفتار درمانی سطح شهر تهران در محدوده سنی 18 تا 28 سال تشکیل می دهند. داده های این پژوهش واژه های تولید شده توسط این افراد هستند که در دو سبک گفتار خودبه خودی و خواندن از روی متن ضبط شده اند. این واژه ها به تفکیک واژه های معنایی و نقشی آوانگاری شده و مواردی که مورد لکنت واقع شده اند، مشخص شده است. سپس واژه ها بر اساس هشت ملاک مقیاس پیچیدگی آوایی نمره گذاری شده اند. یافته ها: از جمله مهم ترین یافته های این پژوهش در زبان فارسی به شرح زیر است: - میزان پیچیدگی آوایی واژه های معنایی در دو سبک گفتاری و خوانداری بیش تر از واژه های نقشی است. - بروز لکنت در واژه های معنایی در هر دو سبک گفتاری و خوانداری بیش تر از واژه های نقشی است. - میزان پیچیدگی آوایی واژه های لکنت شده نقشی و معنایی در سبک گفتاری و واژه های لکنت شده معنایی در سبک خوانداری بیشتر از واژه های روان در این دو سبک است. اما تفاوتی بین پیچیدگی آوایی واژه های لکنت شده و روان نقشی در سبک خوانداری مشاهده نشد. - میزان لکنت در دو سبک گفتاری و خوانداری تفاوت معناداری ندارد. - بین پیچیدگی آوایی واژه های نقشی و بروز لکنت در آن ها رابطه معناداری وجود ندارد. - بین پیچیدگی آوایی واژه های معنایی و بروز لکنت در آن ها رابطه معناداری وجود دارد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از آزمون فرضیه های این پژوهش، می توان گفت بین واژه های معنایی و نقشی زبان فارسی در میزان پیچیدگی آوایی و همچنین احتمال بروز لکنت تفاوت وجود دارد. این امر را می توان به بار اطلاعی بیشتر واژه های معنایی و نیز بسامد کمتر این واژه ها در زبان نسبت داد. همچنین احتمال می رود که واژه های معنایی به دلیل پیچیدگی آوایی بیشتر، نیاز به زمان بیشتری برای برنامه ریزی و سازمان بندی زبانی داشته باشند. از همین رو بیشتر مورد لکنت واقع می شوند. همچنین نتایج نشان می دهند که برخلاف واژه های نقشی، در واژه های معنایی با بیشتر شدن میزان پیچیدگی آوایی، احتمال بروز لکنت نیز افزایش می یابد. این امر می تواند موید این مطلب باشد که لکنت نوعی اختلال در برنامه ریزی حرکتی واژه های دشوار است. مقایسه ترتیب بسامد و ترتیب اهمیت ملاک های پیچیدگی آوایی در زبان فارسی و سایر زبان ها، این فرضیه را تقویت می کند که ملاک هایی که در پیچیدگی آوایی واژه ها نقش دارند، احتمالاً جهانی بوده و مستقل از بسامد واژه ها در زبان ها و تجربه گویشوران در مورد آن ها می باشند.